çakırcalı efe ne demek?

Çakırcalı Efe, Yaşar Kemal'in 1972'de yayımladığı destansı romanıdır. Eser, Çakırcalı Mehmet Efe'nin tarihî kişiliğinden yola çıkılarak yeniden kurgulanmıştır. Yaşar Kemal, romanın ön sözünde, Çakırcalı Efe'nin yaşamını ilk defa 1956 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımladığını, Çakırcalı Efe romanına kadar kitap olarak bastırmadığını ve Çakırcalı'nın öldürülmesi bölümünü gazetedeki şekliyle düzenlediğini belirtmiştir. Eser, Ankara Devlet Opera ve Balesi Birim Dans Tiyatrosu (BDT) tarafından baleye uyarlandı.

Eleştiriler

Türkan Gözütok, Yaşar Kemal'in çok yönlü araştırıp incelediği bu kurmaca tipte, tipin halk arasındaki mitleşmiş konumunu ve soyluluğunu öne çıkarsa da roman boyunca eşkıyalık olgusunu çok yönlü değerlendirmeyi de ihmal etmediğini belirtti.¹ Yaşar Kemal'in özellikle tarihî gerçekler, devlet yönetimi, devletin bu yıllardaki otorite boşluğu ve bu boşluktan yararlanmaya kalkışan yerli yabancı güç odaklarının kendi çıkarları için eşkıyalığı bir sığınak olarak görmesi gibi konulara yaklaşımı açısından önemli tespitleri olduğunu yazdı.

Uyarlamalar

Ankara Devlet Opera ve Balesi Birim Dans Tiyatrosu (BDT) Sanat Yönetmeni İhsan Bengier'in koreografi ve rejisiyle dans sahnesine uyarlandı.² Müziklerini Cem İdiz'in hazırladığı eserde orkestrayı Şef Sunay Muratov yönettti. Eserde, Çakırcalı Mehmet Efe'yi dönüşümlü olarak Emre Onuk ile Serhat Elifer, annesini Ayfer Alpan, İzmir Valisi Kamil Paşa'yı Tufan Kaytmaz canlandırdı. Daha önce eserin opera sahnesine gelmesinin düşünüldüğünü, ancak bunun çeşitli nedenlerle gerçekleştirilemediğini dile getiren İhsan Bengier, "Çakırcalı, zamanında İngiltere'deki Lordlar Kamarasında dahi konuşulmuş. Bu kadar büyük bir konu olunca ve bu kadar da çok kişi, yazıda biraz karakterleri azalttık, yine fazla geldi. Birim Dans Tiyatrosu çok kalabalık bir topluluk değil. Azalta azalta sonuçta öyle bir yere geldik ki, yönetmen, koreograf, koreograf yardımcısı, asistan, repetitör de sahneye çıkmak durumunda kaldık." dedi.